Bolu Kartalkaya’da 78 kişinin hayatını kaybettiği Grand Kartal Otel’deki yangınla ilgili soruşturma devam ederken otelde yangına karşı yeterli önlem alınmadığı üzerinde duruluyor.
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy ve Bolu Belediye Başkanı Tanju Özcan’ın açıklamalarıyla birlikte başlayan yetki tartışmalarının ortasında Bolu Belediyesi İtfaiye Müdürlüğüne ait bir rapor kamuoyunun gündemine geldi. Tamamlanmadığı anlaşılan bu rapor, oteldeki ciddi eksikliklerin yanı sıra Türkiye’de kamusal sorumluluğa ilişkin sistemsel bir sorunu da gözler önüne serdi.
Bolu Belediyesi İtfaiye Müdürlüğünün 16 Aralık 2024 tarihinde hazırladığı denetim raporunda, tahliye çıkışlarının, ışık yönlendirme levhalarının, binadaki acil aydınlatmanın yetersiz olduğu tespitine yer veriliyor. Ayrıca söndürme gereçleri talimatlarının, algılama sistemleri, yangın alarmı, duman havalandırma ve tahliye sistemleri ile elektrik tesisatının yetersiz olduğu belirtiliyor.
Ancak otel yönetimi, denetim raporundaki 19 başlıktan sekizinde yetersiz kaldığını öğrenince rapor henüz tamamlanmadan 24 Aralık günü belediyeye bir dilekçe yazarak raporun iptal edilmesini istiyor. Bolu Belediye Başkanlığı İtfaiye Müdürlüğü ise işletmenin talebi üzerine yapılmış bu denetimi yasal prosedür gereği iptal ediyor.
Eksiklikleri raporlayan itfaiye eri
Raporla ilgili yetki tartışmalarından bağımsız iki soru akıllarda:
Bakanlığın denetim ve teftiş görevlileri, 2024’te tesisi denetlerken bu raporda yazılan eksikliklerin hiçbirini nasıl görmedi? Belediye, yetkisi olmasa dahi neden kamusal sorumluluk gereği işletmenin iptal ettiği raporla ilgili Bakanlığı bilgilendirmedi?
Yetkililerden şimdiye dek yapılan açıklamalar ve mevcut yasal prosedüre göre tesisi denetleme, belgelendirme ve izin işlerinden sorumlu Kültür ve Turizm Bakanlığı. Ancak otel, ciddi eksiklerine rağmen Bakanlığın 2024’te yaptığı denetimden geçmiş durumda. Belediye’nin ise işletmenin talebine uyarak yasal prosedüre uyduğu ancak can güvenliğinin söz konusu olduğu bu eksiklikleri Bakanlığa bildirmeyerek kamusal sorumluluğu gözardı ettiği anlaşılıyor.
Öyle ki Bakanlık ya da Belediye içinde kamusal sorumluluğunu yerine getiren tek kişinin eksiklikleri raporlayan itfaiye eri olduğu bir tablo ortaya çıkıyor.
Bakanlığın düzenli denetimlerine tabi
Kültür ve Turizm Bakanlığının web sitesindeki bilgilere göre Grand Kartal Otel, Turizm İşletme Belgesi sahibi belgeli bir tesis.
Buna göre ruhsatını Kültür ve Turizm Bakanlığından alan otelin yangın raporu da dahil yasal belgelerinin geçerliliğinin kontrolü, Turizm İşletme Belgesi olan her tesis gibi Bakanlığa ait. Yine kanun kapsamında yılda bir veya iki yılda bir otelde Bakanlık tarafından düzenli denetimlerin yapılması şart. Bakanlığın yangın güvenliğine dair görüşü ise itfaiyeden istemesi gerekiyor.
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, otelin 2021 ve 2024 yıllarında denetimlerinin yapıldığını ve yangın yeterlilik ruhsatlarının mevcut olduğunu aktardı. Ancak Ersoy, yangın ruhsatının tarihi ya da itfaiyeden en son ne zaman yangın denetim raporu istendiği konusunda bilgi vermedi.
Soru işaretleri var
Bu durum 2024’teki Bakanlık denetimi sırasında itfaiyeden bir rapor istenip istenmediğine ilişkin soru işaretlerine yol açtı. Bolu Belediyesinin ellerindeki tek rapor olarak şirket tarafından istenip iptal edilen başvuruyu göstermesi de Bakanlığın son yıllarda itfaiyeden yangın denetimi talep etmediği iddialarını kuvvetlendirdi.
Kamuoyuna yansıyan başka bir belgeye göre otelde Bolu Belediyesi İtfaiye Müdürlüğü tarafından yapılan yangın denetimi 2007 tarihine dayanıyor. Bakanlık tarafından düzenli denetim yapılması gereken otelde 18 yıldır yangın denetimi yapılmadı mı sorusu akıllarda. Diğer yandan 2024’te yapılan denetim sırasında yine aynı yıl itfaiye tarafından iptal edilen raporda belirtilen eksikliklerin neden Bakanlık müfettişlerince fark edilmediği de akla gelen sorulardan bir diğeri.
İtfaiye denetimi Bakanlık talimatına bağlı
Kartalkaya bölgesi belediye sınırları dışında yer alırken Grand Kartal Otel gibi Turizm İşletme Belgesi olan işletmelerin ruhsatı ise Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından veriliyor. İtfaiye ekiplerinin denetim yapması ruhsatı veren Bakanlığın talimatına bağlı.
Belediye İtfaiye Yönetmeliğine göre itfaiyenin yetki alanı dışında kalan bu alanla ilgili itfaiyenin rapor hazırlama zorunluluğu yok. Otelin ruhsat alabilmesi için ruhsatı aldığı kuruma ve kurumun da yangın raporu için Bolu İtfaiyesine başvurması gerekiyor.
Grand Kartal Otel’e 2007 tarihli yangın raporunun hangi kriterlere göre verildiği, bu raporun dışında başka bir yangın raporunun Bakanlıkça talep edilip edilmediği ise bilinmiyor. Yangın denetim raporunu resmi olarak sadece itfaiye verebiliyor.
Neden yangın önlemlerini almaya zorlamadı?
Bolu İtfaiyesinin 16 Aralık 2024 tarihli yangın denetimi ise Grand Kartal Otel’de yangın güvenliğinin olmadığını ortaya koyarken bu denetimin otelin talebiyle iptal edilmesi her ne kadar yasal prosedüre uyulsa da yangının faciaya dönmesinin nedenlerinden biri olarak görülüyor.
Bolu Belediyesi’nin raporu otelin talebiyle iptal etmek yerine neden işletmeyi yangın önlemlerini almaya zorlayan bir adım atmadığı soruluyor. Kamuoyunda yer alan eleştirilere göre Bolu Belediyesi kamu yararı gereği denetimden sorumlu olan Bakanlığa bu raporu gönderebilir, Bakanlık bu konuda harekete geçmezse raporu başka yollarla kamuoyuyla paylaşabilirdi.
Bolu Belediye Başkanı Tanju Özcan, dün akşam katıldığı bir canlı yayında, Bolu Belediye Başkan Yardımcısı Sedat Gülener imzasıyla iptali onaylanan itfaiye raporuna ilişkin bilgisi olmadığını savunarak raporda ortaya çıkan eksikliklerin yetkili makamlara neden bildirilmediğine dair “Medyaya bildirir miydim ya da savcılığa verir miydim? O ayrı bir konu. En azından otelin sahiplerini arayıp ‘Siz başvuruda bulunmuşsunuz, itfaiye de gelmiş, incelemiş ve eksikleriniz var, 15 gün içinde giderin, demiş ama siz dilekçenizi geri çekmişsiniz. Siz bunları giderdiniz mi?’ diye sorardım en azından” dedi.
Kadın Dernekleri Federasyonu’ndan istifa çağrısı
Türkiye Kadın Dernekleri Federasyonu ise Grand Kartal Otel yangınıyla ilgili yaptığı açıklamada, kamu kurumlarında denetimsizlik, hesap vermeme, sorumluluk almama ve görev ihmali kültürü olduğunu vurgulayarak istifa çağrısı yaptı.
Açıklamada “Yaşanan bu facianın ardından, Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy ve Bolu Belediye Başkanı Tanju Özcan’ı istifaya çağırıyoruz. Her iki kamu görevlisi de yaşananlardan sorumludur. Bu nedenle, ihmallerin ve denetim eksikliğinin sorumluluğunu üstlenmeli, vicdanları daha fazla yaralamadan istifa ederek kamuoyuna hesap vermelidirler” denildi.
Bolu Kartalkaya Kayak Merkezi’ndeki Grand Kartal Otel’de çıkan yangına ilişkin soruşturmada şimdiye dek Bolu Belediye Başkan Yardımcısı Sedat Gülener, İtfaiye Müdür Vekili Kenan Coşkun, işletme müdürü, şirket genel müdürü, otel müdürü emekli bir mimarın da aralarında bulunduğu 12 kişi gözaltına alındı. Yangını araştırmak üzere 6 savcı, 4 başmüfettiş ve 7 kişilik bilirkişi heyeti görevlendirildi. Tüm kamera kayıtlarına ve belgelere el konuldu.
DW Türkçe: Pelin Ünker